การเดินทางเพื่อสร้างความเข้าใจ

‘การเดินทางทำให้เราเติบโต’ ประโยคนี้คงไม่ใช่ประโยคไกลตัวนักสำหรับ มิ้นท์ - มณฑล กสานติกุล เจ้าของเว็บไซต์และแฟนเพจเฟซบุ๊กที่ใช้ชื่อว่า "I Roam Alone"จากการเดินทางด้วยตัวเองครั้งแรกเมื่อ 3 ปีที่แล้วที่ประเทศโปรตุเกส วันนี้มิ้นท์เดินทางไปแล้วกว่า 80 ประเทศทั่วโลก เขียนหนังสือบันทึกการเดินทางแล้ว 2 เล่ม เป็นพิธีกรรายการ We Roam Around ล่าสุดเธอมีโอกาสได้ทำงานร่วมกับการท่องเที่ยวแห่งประเทศไทย (ททท.) ในโปรเจกต์ ‘จังหวัดอะไรไม่รู้’ ที่มิ้นท์บอกว่าเธอได้รับแรงบันดาลใจมาจากการเดินทางที่ผ่านมาเต็ม ๆ

เขียนหนังสือ ทำเพจ เป็นพิธีกรรายการท่องเที่ยวอยู่แล้วไปทำงานกับททท. ได้ยังไง?

จริง ๆ สายเพจก็เป็นททท.อยู่แล้ว แต่ตอนแรกก็ปฏิเสธการทำงานกับททท. เพราะรู้สึกว่าไม่ใช่ทาง แล้วตอนทำ We Roam Around ไปทำงานที่แม่ฮ่องสอนเรื่องไฟป่า ได้รู้จักเรื่องท่องเที่ยวชุมชน ก็รู้สึกสนใจเลยทำเรื่องท่องเที่ยวชุมชนด้วยตัวเองไปสักพัก ททท.แม่ฮ่องสอนก็เลยจ้างให้ทำงาน จากนั้นททท.ใหญ่ของภาคเหนือก็ติดต่อมา หลังจากจบไป 2 โปรเจกต์ใหญ่กับภาคเหนือ ก็ไปทำกับททท.ภาคใต้ ก็คือรายการ ‘จังหวัดอะไรไม่รู้’ ที่เพิ่งปิดไปเมื่อปีที่แล้ว ตอนนี้ทำกับททท.ภาคกลางอยู่ เป็นเหมือนการต่อยอดทางสายงานไปเรื่อย ๆ

อะไรคือที่มาโปรเจกต์จังหวัดอะไรไม่รู้?

ปกติมิ้นท์ก็รอรับงานอย่างเดียว แต่ "จังหวัดอะไรไม่รู้" เกิดจากการที่มิ้นท์ทำโปรเจกต์นี้ และด้วยความที่อยู่ในวงการสักพักก็จะเริ่มรู้จักโปรดักชั่นเฮ้าส์เลยมารวมตัวกันเพื่อเขียนโปรเจกต์ มันก็เลยกลายเป็นโปรเจกต์ที่ชอบมาก คือไม่ได้เป็นการรับแต่โปรเจกต์แล้ว แต่เป็นการสร้างเอง หาสปอนเซอร์เองเลย

แล้วทำไมถึงต้องเลือก 3 จังหวัดทางภาคใต้ (ปัตตานี ยะลา นราธิวาส)?

มิ้นท์เคยเดินทางไปภาคใต้ เคยทำเองมาก่อน แล้วรู้สึกว่า 3 จังหวัดนี้เป็นสามจังหวัดที่น่ารัก แล้วรู้สึกขัดใจที่ว่าทำไมภาพถึงออกมาไม่ดีตลอด ทั้ง ๆ ที่ข้างในมันยังสวยอยู่ จริง ๆ มันมีจุดเริ่มต้นมาจาก 2 ประเทศด้วยที่มิ้นท์ไปด้วย คนอื่นบอกว่ามันอันตราย มันน่ากลัวแต่มันไม่ใช่แบบนั้น สื่อทำให้ภาพน่ากลัว คนนอกเป็นคนวาดหน้าปกเค้าให้ดูน่ากลัว ทั้งที่เนื้อในมันไม่ใช่

มันเกิดการเปลี่ยนแปลงในการเดินทาง เลยมองย้อนกลับมาที่ประเทศไทยว่าเราจะทำยังไงได้บ้างที่จะเสนอภาพ เสนอเนื้อเรื่องแล้วให้พื้นที่เป็นคนวาดปกหนังสือของเขาเอง ก็เลยเป็นที่มาของโปรเจกต์ "จังหวัดอะไรไม่รู้" ก็จะเสนอเรื่องราวของคนในพื้นที่โดยตรง ให้ดูว่ามันมีอะไรที่เจ๋งบ้างอยู่ในนั้น โดยที่เราก็ไม่ได้ปฏิเสธความรุนแรง เพียงแต่ว่าเรานำด้านอื่นมาเสนอบ้างเท่านั้น ปีนี้ก็จะมีอีก เป็นซีซั่นที่ 2 เดี๋ยวจะไปถ่ายกลางปีนี้

2 ประเทศที่ว่าคือประเทศอะไร?

ประเทศแรกคือ ประเทศเวเนซุเอลา เป็นที่ ๆ เสี่ยงมาก โดนสื่อทำร้ายบ่อยมาก เพื่อนหลายคนที่เป็นนักเดินทางไม่กล้าไปเลย แต่เราก็บอกว่ามันโอเคนะ เราไปมา 5 อาทิตย์เรายืนยันได้ แต่เค้าก็ยังไม่กล้าไป แต่ขนาดคนในประเทศเขาเองก็ยังบอกว่าอย่าไป มันก็จะเป็นสถานการณ์เดียวกับทางภาคใต้ของเราเลย นี่เลยเป็นจุดเปลี่ยนอย่างหนึ่ง อีกประเทศคือเอธิโอเปีย ที่นี่จะมีปัญหาเรื่องของการท่องเที่ยวที่ทำลายพื้นที่ ทำลายชุมชน ก็เลยทำให้มิ้นท์มาทำเรื่องท่องเที่ยวชุมชนเยอะขึ้น มันจะเป็นสองสิ่งนี้ที่เป็นแรงบันดาลใจให้มิ้นท์ทำงาน

การเดินทางเปลี่ยนแปลงตัวเรายังไงบ้าง?

จริง ๆ เปลี่ยนเราในทุกแง่ แต่แง่ที่สำคัญที่สุดน่าจะเป็นมุมมองในการมองโลก แต่ก่อนเราคิดว่ามีมุมเดียว แต่พอเราเดินทางเรารู้เลยว่ามันมีหลายมุม มันยังมีสิ่งที่เราต้องเข้าใจให้มากขึ้น มิ้นท์ว่านี่เป็นสิ่งสำคัญเพราะถ้าเรารู้ว่าโลกนี้มีหลายมุม มีหลายความเข้าใจ หลายชุดวัฒนธรรม หลายชุดความเชื่อ มันจะทำให้เราจะไม่มองความด้านเดียว แล้วความเข้าใจมันนำไปสู่การแก้ปัญหาความขัดแย้งทั้งหมด ถ้าเรารู้ว่าทำไมเขาถึงทำแบบนี้ เราก็จะไม่มองว่าเขาเลว เราจะมองว่าเขาทำแบบนี้เพราะมันมีเหตุผลแบบนี้ เพราะเขามีปัญหาแบบนี้ ถ้าเขามีปัญหาแบบนี้เราจะทำอะไรได้บ้าง มิ้นท์ว่าอันนี้แหละสำคัญ

ความท้าทายของอาชีพนักเดินทางคืออะไร?

เราต้องเอาชนะตัวเองตลอดเวลา เช่น ปีที่แล้วมีช่วงหนึ่งที่มิ้นท์หยุดเดินทาง ก็จะเริ่มเข้าสู่ Comfort Zone แล้ว คือไม่มีใครในโลกนี้ชอบความลำบาก หรือชอบความเสี่ยง หรือชอบออกจากพื้นที่ปลอดภัย แล้วการเดินทางทุกครั้งต้องพยายามก้าวข้ามไปเรื่อย ๆ ก่อนเดินทางทุกครั้งเครียดมาก เพราะไม่รู้ว่าจะไปเจออะไรบ้าง ถึงทุกวันนี้ก็ยังเป็น แต่มิ้นท์ก็จะคอยสอดส่องหาสิ่งเหล่านี้เพื่อทำให้ตัวเองเติบโตขึ้นเสมอ

มิ้นท์ว่าไม่ใช่การเดินทางหรอกที่มันยาก แต่เป็นการใช้ชีวิตต่างหากเพราะว่าเราต้องเติบโต เราต้องออกจาก Comfort Zone ของเราตลอดเวลา เราต้องเจ็บปวดตลอดเวลาไม่งั้นเราก็ไม่เติบโต เพราะฉะนั้นมันไม่ได้จำกัดแค่เพียงการเดินทาง มันคือการใช้ชีวิตของทุกอาชีพ ของทุกคน ที่มันยาก

แล้วเราเอาชนะมันได้ยังไงบ้าง?

เราเอาชนะมันได้ด้วยการที่บอกว่าเราต้องเติบโต (หัวเราะ) ถ้าเรารู้ว่าเราเติบโตไปเพื่ออะไร เราก็จะยอมเจ็บปวด